Autor: Praca zbiorowa
ISBN 978-83-89250-40-7

 

Fragment ze Wstępu

Współcześnie bezpieczeństwo jest przedmiotem zainteresowania przedstawicieli różnych dyscyplin wiedzy. Dominuje podejście redukcjonistyczne. W licznych publikacjach przedstawia się szczegółowe charakterystyki bezpieczeństwa w kontekście konkretnych zagrożeń. Opracowywane typologie bezpieczeństwa biorą pod uwagę różne kryteria: podmiotowe i przedmiotowe, przestrzenne i czasowe. Bezpieczeństwo musi być obszarem zainteresowania wszystkich dziedzin nauki i praktyki. Należy jednak pamiętać, że wyniki badań poszczególnych dyscyplin należy wykorzystywać w konstrukcji całościowej (holistycznej) bezpieczeństwa człowieka w wymiarze biopsychospołecznym. Inaczej zostaniemy w sporach terminologicznych i zostawimy to co jest najcenniejszego a znajduje się pod „miedzami” wąsko specjalistycznych nauk. Publikacje będą zaś katalogami – nie próbami rozumienia, lecz prostym odwzorowaniem jednowymiarowej rzeczywistości w której umysł preferuje linię prostą. Powyższe uwagi skłaniają do postulatu, by stworzyć konstrukcję holistyczną bezpieczeństwa jako systemu chroniącego środowisko biopsychospołeczne człowieka przed zagrożeniami. U podstaw myślenia analityków bezpieczeństwa leży – podświadomie – metafora funkcjonującej maszyny. Jeśli jednak zacznie się rozważać bezpieczeństwo jako system, to bardziej odpowiednie będzie porównanie do żywego organizmu. Maszynę można poddać analizie, nie niszcząc jej, bo maszyna to części, z których jest złożona. Tymczasem organizm, żeby żyć, musi pozostać całością. Tworzy wyższe poziomy znaczenia, celu i kierunku, wykraczające poza sens poszczególnych części. Dlatego szczególnie istotne staje się kształtowanie myślenia systemowego w procesie edukacji na wszystkich poziomach. Kształcenie i wychowanie „do” bezpieczeństwa powinno odbywać się ustawicznie i objąć całe społeczeństwo przy wykorzystaniu dostępnych środków dydaktycznych. Szczególną rolę do spełnienia mają mass media. Odpowiedzialność powinna spoczywać na wszystkich organizatorach życia społecznego i gospodarczego. Ważne jest kształtowanie w społeczeństwie indywidualnego poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo osobiste i najbliższego otoczenia. W trudnych sytuacjach, w okresie kryzysów i zagrożeń, ludzie nie mogą osiągnąć wielu celów, a więc zaspokoić swoich potrzeb. Wiedzą, że muszą, ale zdają sobie też sprawę, że nie mogą. Często więc uciekają się do mechanizmów obronnych, środków zastępczych i paliatywnych. W sytuacjach nagłych i kryzysowych, gdy czas przystąpić do akcji, jest za późno na szkolenie ludzi czy szukanie specjalistów. Improwizacja jak najszybciej musi być uchwycona w ramy organizacyjne. Każde takie zdarzenie musi być poprzedzone wcześniejszymi przygotowaniami. Nie ma identycznych wypadków, katastrof czy klęsk żywiołowych, istnieją jednak pewne cechy wspólne, umożliwiające organizację świadczenia pomocy w stanach nagłych i nadzwyczajnych. Nie ma jednak potrzeby uczenia wszystkich wszystkiego, wystarczy zwrócić uwagę na to, co będzie potrzebne ze względu na ewentualne zagrożenia, które mogą nastąpić w naszym życiu i wystąpić w środowisku miejsca zamieszkania: gminy, powiatu i województwa. [...]